Nazarin Kalmar 'SO'

Na karu matuka a makon da ya gabata yayin da na ke sauraron Farfesa Peter Kreeft, wani farfesan falsafa a kwalejin Boston.

Farfesan hazikin masani ne wanda ya ke bayani dai dai gwargwadon fahimtar daliban Falsafa, har ma da sauran masu neman haske.

Ya yi jawabi ne a Ikhlisiyyar (Coci) wani gari dangane da 'Soyayya wacce Allah ke kimtsawa zukata', daga farko har karshen jawabin Farfesa Kreeft ya yi ta kafa hujjojin hankali ne dangane da 'Soyayya'. Ya kuma bambance tsakanin 'Soyayyar da Allah ya kimtsa a zukata', da 'Soyayyar da mutum ya cusa ma kanshi'. Dalilin wannan nazari na Bafalsafe Kreeft ne na tsunduma tunani mai zurfi dangane da Soyayya.

Abun damuwa shi ne yadda a ke sarrafa kalmar 'SO' a wannan zamani na mu. Idan za ka bi mutane daya bayan daya ka na yi musu tambaya dangane da Soyayya, za a ba ka hadin kai wurin amsa tambayoyin amma fa za ka tarad da amsoshi masu sarkakiya.

Ka natsu da kyau, sai ka yi nazarin kalamai irinsu "Ina sonki", "Ina son matata", "Ina son Mota ta", "Ina son Barcelona", "Ina son Alewa", da kuma "Na tsunduma a cikin soyayya". Dukkanin wadannan kalamai su na iya daidaita wurin furuci amma kuma ba dole ma'ana ta zo daya ba. "Soyayya" wani fanni ne na rayuwar yau da kullum. Wasu na rasa rayuwarsu sanadiyyar So, wasu kuma na yin rayuwar din din din ne a cikinshi.

Gabakidaya kamfanonin wallafa na mawaka da masu hada katin soyayya da gaisuwa, su na cin riba ne sakamakon wanzuwar Soyayya.

Dattijon masanin falsafan nan, Aristotle ya zayyana salon soyayya a cikin falsafarshi ta 'Nicomachean Ethics'. Babban mahangar littafin da alkiblarshi shi ne kokarin fassara ma'anar 'Farin ciki'.

Aristotle ya ce "Idan a na batun soyayya, toh sai mutum ya na son kanshi kafin ya iya son wani." Watakila wasu, su ga ba haka ba ne. {ila ma wani ya ce Son rai Aristotle ke koyar da mutane.

Abun lura a nan shi ne, ba wai son rai fa Aristotle ke magana a kai ba. A'a, mutum ya san darajar kanshi ta hanyar kula da taka tsan-tsan ta haka zai iya kiyaye daraja da matsayin sauran mutane.

            Saboda dai Bafalsafe Aristotle ya wanke kanshi daga zargi, sai ya ci gaba da cewa matukar ‘son kai’ zai sa mutum ya tattara dimbin dukiya ya kuma yi danniyan mulki har ta kai ya cutar da mutane, to ba irin wannan a ke nufi ba.

            A tsakanin masana falsafa ma akwai wata Baturiya mai suna Ayn Rand wacce ta bayyana ra’ayinta dangane da ‘Soyayya’.  Ita dalibar falsafan ‘Individualism’ ce ba fannin makarantar Aristotle ba. a wani tattaunawa da a ka yi da ita a shekarar 1964, ga abun da ta ce dangane da soyayya: ‘Soyayya ba dole sai mutum ya fara da son kanshi ba tukunna, wani abu ne wanda ko hanya bai hada da wannan ba. Idan akwai wani wanda ka ke so, to lallai za ka muhimmanta wannan wanda ka ke so din, sannan kuma soyayyarshi na iya tasirantuwa akanka ka canza’.

            Yanzu misali, ka na tafiya a titi lafiya kalau, sai kawai kwatsam wata budurwa ta fito daga wani shago, kawai sai ka kamu da sonta a ganin farko!, Me ke janyo irin haka?.

            Amsar a bayyane ta ke, ya danganta da yadda zuciyarka ta ke aiki. Idan da ma ka na zaman kadaici ne, to zuciyarka za ta kasance a bude wurin neman wacce za ta cike ma gurbi. Duk kuwa taka tsan-tsan din mutum da dauke kanshi, wajibi ne watan watarana sai zuciyarshi ta yi kicibis.

            Na san da yawan mutane, musamman a kasar hausa sun yi imanin cewa soyayyar da a ka fara ta farad daya ba ta daurewa, alhali kuma ba haka abun ya ke ba. sai dai samun irin hakan ya na da dan wahala.

            Za ka iya haduwa da wani, ka fara sonshi farad daya saboda wannan tanadi na zuciya dangane da irin wanda za ta yi soyayya da shi. Ta ya ya hakan zai yiwu, alhali ba ka taba yin magana da shi ba?. Eh, domin zai yiwu cikin tanadin zuciyarka akwai salon tafiya, fasalin magana, kallo da sarrafa idanu. Dadin dadawa kuma ma wannan na iya faruwa cikin sauki idan wacce ka gani din ta tuna ma ka wata masoyiyarka.

            Ya na da kyau mu fahimci cewa, duk wanda tanadin zuciyarshi ya fi karkata zuwa ga ado da kyawun fuska fiye da sauran muhimmin abubuwa, zai fi kowa saurin fadawa soyayya a ganin farko.  

Kowanne dan Adam ya na da irin tsarin rayuwa, tsarin da ke wanzuwa a cikin zuciya. Yanayin tasowar mutum, yarinta da muhallin da ya taso na iya yin tasiri a kan irin abokin soyayyan da zuciyarshi ke so.

            Zan kawo misalin yadda wani Mukhtar (wanda na tattauna da shi) ke son abokiyar soyayyarshi ta kasance;

1.       Ya zama iliminta ya zo daya da na shi, ko ba ta kai shi ba, ta kusa cimmai a fagen ilmi

2.      Kar ta kasance mai yawan surutu (saboda Mukhtar ya camfa cewa yawancin mata masu surutu, soyayya da su bai haifar da da mai ido).

3.      Ta kasance ta iya mu’amala da mutane (Saboda Mukhtar bai iya mu’amala da mutane ba sosai, kuma ya ji labarin ance abokin soyayya na tasiri akan dan uwanshi).

Duk wannan dogon bayani da na ke ta faman zayyanowa ina so ne na bayyana muhimmancin soyayya da kuma yadda ta ke da tasiri a zukatan ‘yan Adam. Za ka ga na wani ya fi na wani. Wasu ma sai ka yi zaton gabakidaya rayuwarsu babu abun da su ka iya sai soyayya. Wani kuma namiji ne amma da zaran ya ga mata sai ya fara sunkuyar da kai, saboda ya na tsoron ma su hada ido.

            Tuntuni na ke tunanin wai me ya sa a ka damu da soyayya ne?, ba zan fadi ko ‘A’ ba, kai ma ina so ne ka tsunduma cikin tunani ka gano me ya sa?. 

Mu hadu mako mai zuwa.