KOWANNE MUTUM ABUN ZARGI NE 'Suspect'

Kullum na tuna da wata ‘yar dirama da mu ka yi da wani malami, sai na kai kas ina dariya. Ranar da na fara jin wannan batu na cewa kowanne dan adam abun zargi ne a aji ne lokacin a na koyar da mu darasin ginshikan ilmin halayyar jama’a ‘Element of Sociology’.

            Dai dai lokacin da malamin ya ce ‘kowanne mutum abun zargi ne’, sai gabaki daya ajin ya yi tsit a na mamakin irin wannan wuce gona da iri. Shi kuwa da ya ga haka sai ya ce ko akwai mai jayayya ne?. sai wani ya mike ya ce kamar ya abun zargi?

            Mai karatu wannan makon zan yi bayani ne dangane da dalilan da su ka sa a fannin sanin halayyar jama’a ‘Sociology’ a ke cewa kowa ma abun zargi ne. Saboda na jima ina haduwa da mutanen da ke ganin maganar a matsayin shaci-fadi, a wurin wasu ma zancen bur ne.

            Ba zai yiwu zargi ya zo ba har sai idan akwai wani wanda ya aikata barna, saba doka da oda, ko kuma laifuka kanana da manya. Idan a ka aikata laifi, sai ya zama wanda ya aikata laifin ya gudu ba tare da wani ya riske shi ba, sannan ne za a fara zargin wadanda zai iya yiwuwa su aikata.

            Kacokaf din barna ‘Crime’ ta kasance ta na samar da abubuwa da daman gaske, wadanda idan da babu ita, ba za a same su ba. Misali anan shi ne, idan da ba barna da ba zai zama kwata – kwata akwai wani abu wai shi zargi ba.

            Haka nan kuma akwai wani magana mai karfi a fannin sanin halayyar jama’a (sociology) wanda wani mashahurin masanin fannin Emile Durkheim ya ke cewa ‘|arna na da amfanoni ga rayuwar mutane’. Wannan magana na Durkheim na daga cikin zantuka wadanda ba su fuskancin kakkausar suka ba a fannin. |arna ne ta samar da aikin tsaro, wanda kuma aikin ya zama hanyar cin abinci mutane da yawan gaske. Irinsu Jami’an tsaro, lauyoyi, alkalai, masu tsaron kurkuku da sauransu.

            Idan har mun gamsu cewa barna na da amfani komi kankantarshi ga al’umma, sai kuma wani batun da ke cewa ‘babu wata al’umma da ke rayuwa ba barna a cikinta’. Idan ba ka fahimce ni ba, haka nan dai na ke nufi. Ka kawo min al’umma (society) tun da a ka kafa duniya har zuwa yanzu wacce babu barna ko kadan a cikinta.

            Kawai dabarar da a ka yi shi ne a na amfani da matakai mabambanta domin ganin an rage karfin barna a cikin al’umma, idan ma ka ce za ka yi fada da barna ne domin ka kawo karshenta, lallai za ka gama wahala ka bari ne, saboda dabi’ar mutum ne sabawa duk abun da a ka nemi tilasta mai.

            Sanin haka ne ya sa a cikin ilmin sanin halayyar jama’a (Sociology) a ka fitar da wani darasi wanda a ke kira ‘Criminology’ don a horas da wasu zarata wadanda za su yi wa barna da mabarnata tarkon rage kaifinsu.

               Don an ce kowanne mutum abun zargi (suspect) ne ba wani abu ne mai nauyin a fahimta ba. ba ma sai na shigar da ku fannin ilmin halayyar jama’a ba, saboda idan ta wannan bangaren zan dora bayani na zan dauki watanni ina zubo rubutu ba tare da kammalawa ba.

             Yanzu da a ke cikin halin rashin tsaro a Nijeriya, kodayaushe babu kwanciyar hankali. A gefe guda jami’an tsaron gwamnati na ta farautar wadanda ke tayar da zaune tsaye musamman ma su dashe dashen bama bamai.

            Su kuma a bangaren masu dasa bama bamai, da harbe harben jami’an tsaro ba a bayyane su ke ba. kullum cikin buya su ke, a wannan buyan ne kuma su ke shirya yadda za su gudanar da ayyukansu ba tare da an sani ba.

            Misali, ka na da wani aboki wanda tun tasowarku tare ku ka yi yarinta, hatta makaranta tun daga firamare har jami’a daya ku ka yi. kuma ku ka yi sa a wurin aikinku daya. Ka shaidi abokin nan na ka mutum kirki, ba ya son rigima ballantana tashin hankali. Kwatsam!. Sai a wayi gari da asuba gabakidaya kafafen yada labarai sun dauko labarin cewa an cafke aminin nan na ka da laifin dasa bam. Shin ba zai zamar ma ka abun mamaki da waswasi ba?.

            Wani misalin anan shi ne kana da dan uwa wanda ku ke uwa daya uba daya. Sai labari ya same ka cewa ga shi can an kama shi cikin masu dana bom. Kuma kai ka san ko dan yatsa a ka sa mai a baki ba zai ciza ba, anya ba za ka shiga rudanin samun shakkun kama shi ba?.

            Shi ya sa a ka ce kowanne mutum abun zargi ne. Saboda mutum ya na da wata dabi’a bahaguwa sannan yana da badamiya. Son zuciya ita ce bahaguwar dabi’a wacce kuma bincike ya tabbatar da cewa ta na da wahalar dannewa. Idan ka sa a ranka cewa kowa abun zargi ne, ba za ka rude ba duk lokacin da wani ya aikata laifi mai girma.

            Da wannan na ke so a gane cewa babu batun yarda ko aminci dari bisa dari. Wanda ka yarda da shi dari bisa dari shi ma dan adam ne, zai iya bin son zuciyarshi har ya aikata barna.